Groepsrollen
Groepsrollen ontstaan vanuit de zoektocht naar veiligheid. Het is een basisbehoefte van de mens. Zonder veiligheid kan een leerling zich niet ontwikkelen, niet leren. Als er geen veiligheid is moeten ze voortdurend op hun hoede zijn, steeds klaar zijn om te vluchten of te vechten. Er blijft dan weinig energie over voor andere zaken.
In een groep wil iedereen erbij horen zonder eigenheid te verliezen. Ieder gaat daar op een eigen wijze mee om. De een zal meer ruimte vragen dan de ander. Als een leerling zich veilig voelt zal deze zich betrokken voelen bij de groep en daardoor beter functioneren.
Mensen hebben voorkeursgedrag. In een nieuwe groep of een nieuwe situatie zullen mensen geneigd zijn dit gedrag te laten zien. In een groep ontstaan dan als vanzelf rollen en gedragspatronen. Deze werkvorm geeft inzicht in rollen die leden van een groep mogelijk kunnen aannemen.
Doel
- Samenwerkingsvaardigheden bevorderen
- Bewust worden van eigen reserves wanneer het gaat om groepswerk
- Bevorderen positief groepsgevoel
- Bewust worden van de invloed die je kunt uitoefenen
- Bewust worden van de eigen rol in een groep
- Reflecteren op het eigen functioneren in een groep
Voor wie
- Bovenbouw basisschool (PO)
- Voortgezet onderwijs (VO)
- MBO
- HBO
Werkwijze
- Print de groepsrollen uit. Voor een printversie: KLIK HIER
- Verdeel de klas in kleine groepjes of tweetallen.
- Geef elke leerling een vel met deze kaartjes en vragen beantwoorden in een werkblad over deze rollen.
- Voor de printversie van het werkblad: KLIK HIER
- Nabespreken met de hele klas.
- Laat leerlingen het werkblad inleveren: is mogelijk een mooie input voor een individueel mentorgesprek.
Literatuur:
Belbin, M. R. (2010). Teamrollen op het werk. Den Haag: SDU uitgevers.
Engelen R, v. (2022). De groepscode. Huizen: Pica.
Remmerswaal, J. (2013). Handboek groepsdynamica. Amsterdam: Boom/Nelissen.
https://www.schoolenveiligheid.nl/kennisbank/groepsdynamica-in-de-klas/
https://www.kieresoe.nl/groepsvorming-en-sociale-veiligheid/
Extra werkvorm om het groepsgevoel te versterken:
Het blijft belangrijk om te investeren in groepsbindende activiteiten: kennismakingsspellen, werkvormen die een positieve sfeer in de groep bestendigen. Een mooie manier daarvoor is werken met ‘complimentenmemory’. De kaarten met positieve eigenschappen en vaardigheden kunnen gekoppeld worden aan de verschillende groepsrollen.
Leerlingen kunnen dan eerst een aantal kaartjes uit het spel kiezen waarvan ze denken dat het bij hen past en daarna kijken in hoeverre dat strookt met de groepsrol die ze zichzelf hebben toebedeeld. Ook hierover kun je als mentor later in gesprek.
Gedoe in groepen vóór zijn ?
Om gedoe in groepen vóór te zijn. Om te voorkomen dat pestgedrag ontstaat heeft Kieresoe twee spellen ontwikkeld:
