Grapje! Moet toch kunnen?! Dat is het Thema van de Week tegen pesten van de stichting School en Veiligheid. Een belangrijk thema want een plezierige sfeer en samen lachen gaan vaak hand in hand.
In de eerste periode van het schooljaar worden de normen bepaald in de groep en humor kan daarbij helpen.

Toch is het ook glad ijs: wanneer gaat een grapje te ver. Wanneer wordt lachen uitlachen. De grenzen zijn vaak diffuus. ‘Wanneer is een grapje grappig?’ is een vraag die haast niet te beantwoorden is. Wanneer is iets grappig en wanneer grensoverschrijdend? Een grapje in de ene context kan prima zijn terwijl in een andere context dezelfde grap echt niet kan.

Humor en grappen stellen een toehoorder vaak ook voor een dilemma. Als je niet lacht zul je de grap wel niet snappen of een ‘zeikerd’ zijn of iemand zonder gevoel voor humor.
Door te lachen om een grap help je om de norm in een groep te bepalen. Door te lachen accepteer je een grens.
Een grap kan ook bedoeld zijn om een spiegel voor te houden en daardoor kunnen mensen aan het denken gezet worden over de (uitvergrote) werkelijkheid.

Soms is het heel duidelijk: er wordt een grap gemaakt ten koste van een ander. Wanneer dat herhaaldelijk gebeurt en de ‘grappenmaker’ niet wordt terug gefloten kan dit ontaarden is pestgedrag wat schadelijk is niet alleen voor het slachtoffer maar voor de hele groep.

Daarom is het goed om dit thema in schoolklassen aan de orde te stellen. Bij voorbeeld met de stellingen-werkvormen die bij Kieresoe ontwikkeld zijn.

Werkvorm: Grapje!?!

Doel

Bewust-worden van gevolgen van schijnbaar onschuldige grapjes
Bespreekbaar maken uitschelden
Leerlingen laten nadenken welke rol je kunt pakken in deze situatie
Leren van elkaars inzichten
Bevorderen positief groepsgevoel

Voor wie

Bovenbouw PO
VO
MBO

Werkwijze

Deze werkvorm bestaat uit twee delen: Een voorleesverhaal en een aantal werkvormen waarbij gebruik wordt gemaakt van stellingen. Een printbare versie van beide documenten vind je HIER.
Alleen het verhaal voorlezen en even in algemene zin erover doorpraten met een klas kan. Wanneer je wat meer de diepte wil ingaan kun je ook de PowerPointpresentatie met de stellingen downloaden. Dat kan HIER.

Deze werkvorm bestaat uit twee delen: Een voorleesverhaal en een klassengesprek naar aanleiding van stellingen.
Alleen het verhaal voorlezen en even in algemene zin erover doorpraten met een klas kan. Wanneer je wat meer de diepte wil ingaan kun je ook de PowerPointpresentatie met de stellingen downloaden. De stellingen gaan niet over het verhaal maar over grapjes maken in het algemeen. Lees vooraf de stellingen goed door en kies die stellingen die passen bij jouw groep. Hoe je gaat werken met de stellingen hangt af van je eigen voorkeur.

Je kunt kiezen voor een ‘Over de streep’-achtige activiteit. Je kunt werken met post-its en een flap. Je zou leerlingen scenes kunnen laten maken die ze uitspelen. Of je kunt werken met rode en groene kaartjes om het gesprek op gang te helpen.
Voor een uitgebreide, heldere uitleg van deze werkvormen: KLIK HIER

Meer lezen over dit thema:
Huygen, S. (2018, 25 oktober). Wat er schuil gaat achter “zomaar een grapje“.
Stevens, L. en Bors, G. (2015) Pedagogisch Tact. 3^e druk. Garant.